Cúc Hoa, miền Nam gọi là Bông cúc. Tên Latinh của vị thuốc Cúc hoa (theo Dược Điển Việt Nam in lần thứ nhất, tập 2, Nhà xuất bản Y học 1983, tr.110) là Flos Chrysanthemi, thuộc họ cúc Compositae = Asteraceae thì vị thuốc này, theo thực vật gọi là cụm hoa đầu, nhưng nhân dân thường gọi là “hoa” mặc dù đó chỉ là nhiều lá hoa nhỏ tụ họp lại.
Có 2 loại:
Kim cúc (Chrysanthemum indicum L. = Chrysanthemum japonicum Thunb.). Cúc hoa vàng nhỏ như khuy áo, màu vàng, dễ trồng, dễ mọc.
Bạch cúc (Chrysanthemum morifolium Ramatuelle = Chrysanthemum sinense Sabine).Cúc hoa trắng, tốt hơn, hiếm hơn, thường dùng để ướp trà.
Cúc hoa vàng là loại mọc đứng, thân có khía, không lông. Lá trái xoan, nhọn chia thuỳ sâu, thuỳ kéo dài có nhiều răng, mặt trên và mặt dưới đều màu xanh lục.
Đầu hoa màu vàng xếp thành ngù, cuống ngắn: các lá bắc trái xoan ngược, thuôn dài, tất cả đều khô xác ở mép, có màu sẫm hơn.
Cây cúc được trồng ở nước ta để lấy hoa làm thuốc hay ướp chè, nấu rượu. Trồng nhiều nhất là ở các làng Nghĩa Trai (Hưng Yên), Nhật Tân (Hà Nội) và Tế Tiêu (Hà Tây), Nam Hà...
Trong Cúc hoa có các axít amin như adenin, cholin, stachydrin và vitamin A. Trong tinh dầu của loài Chrysanthemim sinense var.japonicum có dl - camphor C10H16O. Sắc tố của hoa là chrysanthemin (asterin, kuromamin) C21H20O11 khi thuỷ phân sẽ được glucoza và cyanidin C15H11O6. Cây chứa tinh dầu trong đó có chrysol, chrysanthenon, và vejuhualacton, artoglasin A, acaciin, linarin, chrysanthemin. Chất màu của hoa cúc là các carotenoit: chrysanthema - xanthin C40H56O3. Các sắc tố màu vàng có Luteolin dưới dạng glycozit. Còn có các hydrocacbon: n hexacosan C26H24, n -tetracosann.
Tính vị, công năng: Cúc hoa vàng có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải cảm, tán phong thấp, giáng hoả, giải độc, làm sáng mắt .
Thường dùng trong các trường hợp:
Phòng cảm lạnh, cúm, viêm não .
Viêm mủ da, viêm vú.
Hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu, huyết áp cao .
Đau mắt đỏ, chẩy nhiều nước mắt.
Viêm gan, kiết lỵ .
Dùng ngoài trị đinh nhọt, rắn cắn, chấn thương, bầm giập .
Liều dùng: 8-12g hoa hoặc 15-20g cành lá dưới dạng thuốc sắc. Dùng ngoài giã đắp không kể liều lượng. Có thể hãm uống giải độc rượu .
Bài thuốc hoa cúc
Chữa ho, sốt, cảm mạo
Bài thuốc Tang cúc ẩm:
Cúc hoa vàng 6g
Lá dâu 6g
Liên kiều 4g
Bạc hà 4g
Cam thảo 4g
Cát cánh 4g
Nước 600ml
Sắc còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày.
Chữa cảm mạo, sốt nóng, ho, háo
Bài thuốc Tang cúc ẩm gia giảm:
Cúc hoa vàng 8g
Lá dâu 12g
Hạnh nhân 8g
Liên kiêu 6g
Cát cánh 8g
Bạc hà 4g
Cam thảo 4g
Đạm trúc diệp 4g
Sắc uống trong ngày .
Chữa hoa mắt, chóng mặt, mắt khô tròng
Bài thuốc Kỷ cúc, Địa hoàng hoàn
Kỷ tử 20g
Cúc hoa vàng 12g
Thục địa 32g
Đan bì 12g
Phục linh 12g
Sơn thù 16g
Trạch tả 12g
Hoài sơn 16g
Các dược liệu sấy khô, tán nhỏ luyện mật, viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 - 4 lần, mỗi lần uống 16 - 20 viên. Hoặc có thể sắc uống, lượng giảm bớt 1/6 mỗi vị.
Chữa hoa mắt, chóng mặt, mắt đỏ, mũi tắc:
Bài thuốc Cúc hoa trà điền tán . Cúc hoa vàng, Xuyên khung, Kinh giới, Bạc hà, Phòng phong, Khương hoạt, Hương phụ, Cam thảo, Bạch chỉ, Tế tân. Các vị bằng nhau. Trộn đều, tán nhỏ, mỗi lần uống 4 - 6g sau bữa ăn, dùng nước trà chiêu thuốc.
Chữa cảm sốt
Cúc hoa vàng 5g
Địa liền 5g
Cúc tần 20g
Lá tre 20g
Bạc hà 20g
Kinh giới 20g
Cát căn 20g, dạng thuốc bột hoặc thuốc viên.
Mỗi ngày uống 2 - 3 lần, mỗi lần 4 - 6g.
Chữa cảm, phong hàn, chủ yếu có cảm giác lạnh
Cúc hoa vàng 5g
Địa liền 5g
Bạc hà 20g
Kinh giới 20g
Tía tô 20g
Cát căn 20g
Sắc uống.
Chữa viêm, thoái hóa hoàng điểm
Thục địa, Hạt thảo quyết minh, mỗi vị 20g, Cúc hoa vàng, Thương truật, Chi tử, Hoàng cầm, Kỷ tử, Đại táo, Long nhãn, Viễn chí, mỗi vị 12g, xác Ve sầu 8g. Sắc uống trong 1 ngày. Mỗi tuần uống 5 thang. Thời gian điều trị từ 1 đến 2 tháng.
Kim cúc (Chrysanthemum indicum L. = Chrysanthemum japonicum Thunb.). Cúc hoa vàng nhỏ như khuy áo, màu vàng, dễ trồng, dễ mọc.
Bạch cúc (Chrysanthemum morifolium Ramatuelle = Chrysanthemum sinense Sabine).Cúc hoa trắng, tốt hơn, hiếm hơn, thường dùng để ướp trà.
Cúc hoa vàng là loại mọc đứng, thân có khía, không lông. Lá trái xoan, nhọn chia thuỳ sâu, thuỳ kéo dài có nhiều răng, mặt trên và mặt dưới đều màu xanh lục.
Đầu hoa màu vàng xếp thành ngù, cuống ngắn: các lá bắc trái xoan ngược, thuôn dài, tất cả đều khô xác ở mép, có màu sẫm hơn.
Cây cúc được trồng ở nước ta để lấy hoa làm thuốc hay ướp chè, nấu rượu. Trồng nhiều nhất là ở các làng Nghĩa Trai (Hưng Yên), Nhật Tân (Hà Nội) và Tế Tiêu (Hà Tây), Nam Hà...
Trong Cúc hoa có các axít amin như adenin, cholin, stachydrin và vitamin A. Trong tinh dầu của loài Chrysanthemim sinense var.japonicum có dl - camphor C10H16O. Sắc tố của hoa là chrysanthemin (asterin, kuromamin) C21H20O11 khi thuỷ phân sẽ được glucoza và cyanidin C15H11O6. Cây chứa tinh dầu trong đó có chrysol, chrysanthenon, và vejuhualacton, artoglasin A, acaciin, linarin, chrysanthemin. Chất màu của hoa cúc là các carotenoit: chrysanthema - xanthin C40H56O3. Các sắc tố màu vàng có Luteolin dưới dạng glycozit. Còn có các hydrocacbon: n hexacosan C26H24, n -tetracosann.
Tính vị, công năng: Cúc hoa vàng có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải cảm, tán phong thấp, giáng hoả, giải độc, làm sáng mắt .
Thường dùng trong các trường hợp:
Phòng cảm lạnh, cúm, viêm não .
Viêm mủ da, viêm vú.
Hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu, huyết áp cao .
Đau mắt đỏ, chẩy nhiều nước mắt.
Viêm gan, kiết lỵ .
Dùng ngoài trị đinh nhọt, rắn cắn, chấn thương, bầm giập .
Liều dùng: 8-12g hoa hoặc 15-20g cành lá dưới dạng thuốc sắc. Dùng ngoài giã đắp không kể liều lượng. Có thể hãm uống giải độc rượu .
Bài thuốc hoa cúc
Chữa ho, sốt, cảm mạo
Bài thuốc Tang cúc ẩm:
Cúc hoa vàng 6g
Lá dâu 6g
Liên kiều 4g
Bạc hà 4g
Cam thảo 4g
Cát cánh 4g
Nước 600ml
Sắc còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày.
Chữa cảm mạo, sốt nóng, ho, háo
Bài thuốc Tang cúc ẩm gia giảm:
Cúc hoa vàng 8g
Lá dâu 12g
Hạnh nhân 8g
Liên kiêu 6g
Cát cánh 8g
Bạc hà 4g
Cam thảo 4g
Đạm trúc diệp 4g
Sắc uống trong ngày .
Chữa hoa mắt, chóng mặt, mắt khô tròng
Bài thuốc Kỷ cúc, Địa hoàng hoàn
Kỷ tử 20g
Cúc hoa vàng 12g
Thục địa 32g
Đan bì 12g
Phục linh 12g
Sơn thù 16g
Trạch tả 12g
Hoài sơn 16g
Các dược liệu sấy khô, tán nhỏ luyện mật, viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 - 4 lần, mỗi lần uống 16 - 20 viên. Hoặc có thể sắc uống, lượng giảm bớt 1/6 mỗi vị.
Chữa hoa mắt, chóng mặt, mắt đỏ, mũi tắc:
Bài thuốc Cúc hoa trà điền tán . Cúc hoa vàng, Xuyên khung, Kinh giới, Bạc hà, Phòng phong, Khương hoạt, Hương phụ, Cam thảo, Bạch chỉ, Tế tân. Các vị bằng nhau. Trộn đều, tán nhỏ, mỗi lần uống 4 - 6g sau bữa ăn, dùng nước trà chiêu thuốc.
Chữa cảm sốt
Cúc hoa vàng 5g
Địa liền 5g
Cúc tần 20g
Lá tre 20g
Bạc hà 20g
Kinh giới 20g
Cát căn 20g, dạng thuốc bột hoặc thuốc viên.
Mỗi ngày uống 2 - 3 lần, mỗi lần 4 - 6g.
Chữa cảm, phong hàn, chủ yếu có cảm giác lạnh
Cúc hoa vàng 5g
Địa liền 5g
Bạc hà 20g
Kinh giới 20g
Tía tô 20g
Cát căn 20g
Sắc uống.
Chữa viêm, thoái hóa hoàng điểm
Thục địa, Hạt thảo quyết minh, mỗi vị 20g, Cúc hoa vàng, Thương truật, Chi tử, Hoàng cầm, Kỷ tử, Đại táo, Long nhãn, Viễn chí, mỗi vị 12g, xác Ve sầu 8g. Sắc uống trong 1 ngày. Mỗi tuần uống 5 thang. Thời gian điều trị từ 1 đến 2 tháng.
No comments:
Post a Comment